Nationale militie en de loteling

In Nederland werd in het jaar 1810 de dienstplicht ingevoerd, na inlijving van het Koninkrijk Holland in het Franse Keizerrijk. Iedere man van 20 jaar of ouder moest zich inschrijven. Door middel van loting werd bepaald wie daadwerkelijk dienst moest nemen (de loteling). De dienstplicht voor een loteling was vijf jaren. Toendertijd werd de term 'dienstplicht' niet gebruikt. Men gebruike het woord 'conscriptie'.
Het systeem van loting werd -na de verdrijving van de Fransen en de stichting van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden- in stand gehouden. Het leger werd toen aangeduid als 'Nationale Militie'. Later gold de militaire dienstplicht voor alle mannen vanaf 18 jaar. Uitstel, bijvoorbeeld vanwege studie, was mogelijk. Gewetensbezwaarden konden een vervangende dienstplicht vervullen in een andere (overheids) sector.
Mijn overgrootvader Herman Charles Cornelis Overeem (lichting 1889) is als 'loteling' in dienst gekomen. Zijn zoon, mijn opa Overeem (lichting 1920) is als dienstplichtige in dienst gekomen, evenals mijn opa Hockx (lichting 1914). Zij doorliepen alle drie dezelfde rangen. Begonnen als 'miliciën' (soldaat), daarna in de loop der tijd bevorderd tot korporaal en later tot sergeant.
Een groot verschil is wel dat opa Hockx de hele periode van 1e wereldoorlog in actieve dienst is geweest. Dat ging vooral om grensbewaking om infiltranten en smokkelaars tegen te houden (en de duitsers geen aanleiding te geven om ons kleine landje toch ook maar in te pikken). Pas op 1 oktober 1919 is hij met groot verlof gegaan. Oorspronkelijk was hij ingedeeld bij een batiljon Wielrijders, later bij het 4e regiment infantrie. Van beide opa's zijn nog een paar foto's bewaard gebleven uit hun diensttijd evenals de drie zakboekjes. Daar werden soms teksten op of in geplakt met waarschuwingen die -in onze tijd- toch wel een glimlach op het gezicht toveren.

Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden was een staat die bestond van 1815 tot 1830. Het besloeg het  grondgebied van het huidige België en Nederland. Daarbij was er  ook in een personele unie met het groothertogdom Luxemburg stond. Het woord 'verenigd' is achteraf toegevoegd door historici, om het onderscheid te maken met het hedendaagse Koninkrijk der Nederlanden.